Europees burgerpanel over het terugdringen van voedselverspilling

Een nieuwe fase van burgerparticipatie

De aanbevelingen van burgers integreren in het voedselverspillingsbeleid

Volgende stappen voor de conclusies van het panel

Op dinsdag 7 november 2023 zijn leden van het Europees burgerpanel over voedselverspilling bijeengekomen voor een feedbackevenement in het kader van de gezamenlijke vergadering met het EU-platform inzake voedselverlies en -verspilling. Ambtenaren van de Commissie zijn dieper ingegaan op de huidige inspanningen om de aanbevelingen van het panel te beantwoorden met concreet beleid. Zoals zij hebben uitgelegd, is het effect van de suggesties van de burgers al zichtbaar in initiatieven zoals het FLW-platform en de kaderrichtlijn afvalstoffen.

U vindt het feedbackverslag in de lijst van documenten hieronder en daarin lezen hoe de Europese Commissie rekening heeft gehouden met de aanbevelingen van de burgers.

Hoe kan voedselverspilling efficiënter worden verminderd?

De bijdrage van burgers aan het wetgevingsvoorstel van de Europese Commissie

Tot nu toe is in de EU-landen onvoldoende vooruitgang geboekt om het niveau van voedselverspilling aanzienlijk terug te dringen, zoals was toegezegd.

Het vaststellen van verplichte doelstellingen voor de lidstaten, zoals voorgesteld door de Europese Commissie, zal de voedselverspilling in de voedselvoorzieningsketen en in huishoudens helpen verminderen. Deze vaststelling verplicht de lidstaten om maatregelen te nemen en geeft hun de vrijheid om de meest doeltreffende maatregelen te kiezen voor hun specifieke behoeften.

De lidstaten moeten voedselverspilling op nationaal niveau verminderen (in 2030 ten opzichte van 2020):

met 30 % (per hoofd van de bevolking) in de detailhandel- en consumptiefase samen (restaurants, cateringdiensten en huishoudens);
met 10 % bij verwerking en productie.

Het perspectief van burgers

Het burgerpanel, dat door de Europese Commissie werd bijeengeroepen, heeft 23 aanbevelingen gedaan, waarin de noodzaak van een brede aanpak wordt benadrukt, alle spelers worden betrokken en de samenwerking in de hele voedselvoorzieningsketen wordt versterkt.

In de onderstaande documenten kunt u een verslag vinden met alle aanbevelingen van het burgerpanel. Het werd samen met het wetsvoorstel van de Commissie gepubliceerd. Het is de eerste concrete en gestructureerde bijdrage van burgers aan de ontwikkeling van Europese initiatieven in politiek en wetgeving, en is het resultaat van een oefening in participatieve democratie.

De aanbevelingen stellen drie actielijnen voor, die gericht zijn op het versterken van de samenwerking in de voedselwaardeketen, het stimuleren van initiatieven van voedingsbedrijven en het ondersteunen van een gedragsverandering bij de consument.

Zij omvatten:

Het koppelen van de vermindering van voedselverspilling aan een eerlijke en billijke voedselvoorzieningsketen die solidariteit en samenwerking tussen spelers waarborgt, met mechanismen om de herverdeling van voedseloverschotten naar behoeftigen gemakkelijker te maken.
De noodzaak voor de EU om een overkoepelend doel vast te stellen om voedselverspilling terug te dringen. De lidstaten moeten stappen ondernemen om ervoor te zorgen dat het doel wordt bereikt en een empirisch onderbouwde aanpak gebruiken voor het sturen en monitoren van de vooruitgang.
De prominente rol van onderwijs in het opbouwen van begrip en erkenning van de waarde van voedsel vanaf jonge leeftijd.

Wat zijn de volgende stappen?

De resultaten van het burgerpanel zullen de overkoepelende werkzaamheden van de Commissie op het gebied van voedselverspilling blijven ondersteunen.

Zo bevestigden en steunden de burgers de noodzaak van maatregelen op EU-niveau voor de preventie van voedselverspilling en raadden zij aan gegevens en beste werkwijzen uit te wisselen tussen relevante belanghebbenden. Daarnaast willen zij als consument steun krijgen om hun eigen geïnformeerde beslissingen te nemen over de consumptie van voedsel na de gebruiksdatum of de houdbaarheidsdatum.
In de aanbevelingen van de burgers werd ook gewezen op punten die verder in overweging moeten worden genomen, zoals het nemen van maatregelen om het vernietigen van veilige voedseloverschotten te verbieden. Onderzoek naar innovatieve en duurzame verpakkingen is een ander werkpunt dat in de aanbevelingen wordt benadrukt.
De aanbevelingen wezen ook op een aantal gebieden waarop de Commissie, de lidstaten en andere spelers in de toekomst actie kunnen ondernemen, zoals de noodzaak om burgers in de hele EU beter te informeren en hierbij te betrekken.

Belangrijk is dat de resultaten van het panel als leidraad zullen dienen om de lidstaten te helpen de doelstellingen te halen.

In deze context riepen de burgers op om lokale en nationale fora voor burgerparticipatie op te richten om actief bij te dragen aan de vermindering van voedselverspilling.

Op 7 november 2023 heeft de Europese Commissie de burgers feedback gegeven over hun aanbevelingen, die ook werd gedeeld en besproken met het EU-platform inzake voedselverlies en -verspilling. Op dit platform komen belanghebbenden en lidstaten samen zodat zij een bijdrage kunnen leveren aan nationale programma’s voor de preventie van voedselverspilling.

Voedselverspilling: wat staat er op het spel?

58 miljoen ton

aan voedsel wordt elk jaar verspild

131 kilogram

voedselverspilling per jaar per EU-burger

132 miljard euro

aan voedsel wordt elk jaar verspild

23 aanbevelingen om voedselverspilling in de EU sneller terug te dringen

Momenteel kunnen meer dan 37 miljoen EU-burgers zich niet om de andere dag een maaltijd van goede kwaliteit veroorloven. Ook is er toenemende bezorgdheid over de hoge voedselprijzen. Voedselverspilling is niet alleen een economisch en ethisch probleem, maar verergert ook de klimaatverandering en leidt tot uitputting van het milieu en onze beperkte natuurlijke hulpbronnen. De burgerpanels “nieuwe stijl” zijn opgericht als follow-up van de Conferentie over de toekomst van Europa, en zijn bedoeld is om burgers actief te laten bijdragen aan het EU-beleidsvormingsproces. Het eerste burgerpanel ging over manieren waarop verdere actie kan worden gestimuleerd en voedselverspilling in de EU sneller kan worden verminderd.

De Europese burgers die in dit panel bijeenkwamen, hebben drie weekenden over dit onderwerp vergaderd. Er werden 23 aanbevelingen aan de Europese Commissie voorgelegd rond drie actielijnen die gericht zijn op: het versterken van de samenwerking in de voedselwaardeketen, het stimuleren van initiatieven van voedingsbedrijven en het ondersteunen van een gedragsverandering bij de consument.

De aanbevelingen van de burgers ondersteunen het werk van de Commissie op het gebied van voedselverspilling, zoals het wetsvoorstel met verplichte EU-doelstellingen voor de vermindering van voedselverspilling. Het verslag van de vergaderingen, dat het resultaat is van het panel, is samen met het voorstel van de Commissie gepubliceerd. De doelstellingen voor de vermindering van voedselverspilling worden voorgesteld in het kader van een gerichte herziening van de kaderrichtlijn afvalstoffen, waarbij zowel textiel- als voedselverspilling aan bod komen. De aanbevelingen van de burgers zullen worden gedeeld en verder worden besproken met het EU-platform inzake voedselverlies en -verspilling, waar de lidstaten en belanghebbenden bijeenkomen.

De volledige reeks aanbevelingen is te vinden in de onderstaande documenten.

Tijdlijn

De panelbijeenkomsten over voedselverspilling vonden plaats tussen december 2022 en februari 2023.

16–18 december 2022
Sessie 1 – Brussel
De eerste sessie moest ideeën opleveren en benaderingen ontwikkelen en groeperen die de burgers het meest veelbelovend leken om verder over te praten.
20-22 januari 2023
Sessie 2 – online
De tweede sessie van het panel vond online plaats van 20 tot en met 22 januari 2023. Op basis van de eerder afgesproken benaderingen om voedselverspilling te verminderen, werden voorlopige aanbevelingen opgesteld. Burgers ontwikkelden hun ideeën over drie verschillende onderwerpen:
- samenwerking in de voedselwaardeketen: van boer tot bord
- initiatieven van voedingsbedrijven
- gedragsverandering bij consumenten ondersteunen
10–12 februari 2023
Slotbijeenkomst – Brussel
Tijdens de slotbijeenkomst op 10–12 februari 2023 in Brussel zijn de conclusies van de besprekingen, samen met de aanbevelingen van de panels, aan de Europese Commissie voorgelegd. De definitieve reeks aanbevelingen is te vinden in de onderstaande documenten.

Hoe kan voedselverspilling efficiënter worden verminderd?
Het perspectief van burgers.

De burgers hebben de maatregelen besproken die de EU, de 27 EU-landen, burgers en andere particuliere en publieke belanghebbenden moeten nemen om voedselverspilling sneller te verminderen, en hebben er aanbevelingen over gedaan.

Voedselverspilling bestrijden levert op drie vlakken winst op:

het bespaart voedsel voor menselijke consumptie

het helpt boeren, bedrijven en consumenten geld te besparen

het verkleint de milieu-impact van voedselproductie en
-consumptie

Wat was het resultaat van het panel?

Het panel heeft een lijst van aanbevelingen verstrekt om het werk van de Commissie op het gebied van voedselverspilling te ondersteunen. De Commissie werkt o.a. aan een wetsvoorstel om EU-doelstellingen voor de vermindering van voedselverspilling vast te stellen. Het panel heeft ook richtsnoeren verstrekt om de EU-lidstaten te helpen deze doelstellingen te halen.

Er is een groot gebrek aan kennis over verspilling. Het is niet alleen de schuld van de consument. We moeten oplossingen vinden. We zijn immers allemaal consumenten.
RS, deelnemer aan het burgerpanel over voedselverspilling