Painéal Saoránach Eorpach maidir le buiséad Eorpach nua

Cuidíonn saoránaigh chun buiséad fadtéarmach an Aontais a mhúnlú

I mí na Bealtaine 2025, 150 saoránach, a roghnaíodh go randamach ó gach ceann de 27 mBallstát an Aontais, thug siad a gcuid plé i gcrích maidir le tosaíochtaí bhuiséad fadtéarmach nua de chuid an Aontais. Mhúnlaigh a gcuid léargais go mór an togra ón gCoimisiún Eorpach don tréimhse 2028-2034, a foilsíodh an 16 Iúil 2025.

Chlúdaigh siad réimsí amhail forbairt réigiúnach, nuálaíocht, oideachas, cosaint agus imirce, agus leagtar amach sa togra buiséad athchóirithe atá níos cuíchóirithe, níos inoiriúnaithe agus níos freagrúla do chuspóirí fadtéarmacha agus do dhúshláin atá ag teacht chun cinn araon.

Agus leas á bhaint as an nglao treorach ón bPainéal ar ‘buiséad láidir de chuid an Aontais atá réidh don todhchaí’, iompaítear tosaíochtaí na saoránach ina mbearta nithiúla ar fud na bpríomhréimsí beartais.

Is iad seo a leanas samplaí den chaoi a léiríonn an togra moltaí na saoránach:

Buiséad an Aontais a dhéanamh níos solúbtha
Molann an Coimisiún struchtúr níos solúbtha chun go mbeifear in ann maoiniú a imscaradh agus a athdháileadh, rud a chuirfidh feabhas ar freagairt an Aontais ar ghéarchéimeanna.
Tacú le réigiúin agus le pobail
Le Pleananna Comhpháirtíochta Náisiúnta agus Réigiúnaí nua, cuirfear tacaíocht an Aontais in oiriúint do riachtanais áitiúla, i gcomhréir le héilimh na saoránach go mbeadh comhtháthú réigiúnach níos fearr ann.
Tús áite a thabhairt d’oideachas agus do scileanna
Ag teacht le tosaíochtaí na saoránach maidir leis an bhfoghlaim ar feadh an tsaoil, cuireann an togra borradh faoi chistiú Erasmus+ agus leathnaíonn sé an tacaíocht do dheiseanna athscilithe agus uas-scilithe ar feadh an tsaoil.
An tAontas Eorpach um an gCosaint a neartú agus an tslándáil agus ullmhacht dhigiteach a neartú
Cuimsítear sa togra níos mó infheistíochta sa chosaint, sa chibearshlándáil, agus sa bhonneagar digiteach chun Eoraip shlán cheannasach a chinntiú.

Eolas faoin bPainéal

Thar roinnt míonna, mhalartaigh na rannpháirtithe tuairimí agus smaointe, iad ag tarraingt ar a dtaithí saoil mar shaoránaigh. Agus iad ag obair le chéile, shainaithin siad tosaíochtaí comhroinnte, thuar siad todhchaí an Aontais atá siad ag súil leis, agus mhol siad réimsí a bhféadfadh an tionchar is mó a bheith ag cistiú ón Aontas. Dhírigh a gcuid oibre ar dhá phríomhcheist, ba iad sin:

Cé na tosaíochtaí ar cheart buiséad an Aontais a chaitheamh orthu amach anseo?
Cé na cineálacha gníomhaíochta ar cheart tacú leo le buiséad an Aontais chun na tosaíochtaí sin a bhaint amach?

Ba é an toradh a bhí ann sraith moltaí réamhbhreathnaitheacha a fheidhmíonn anois mar thagairt lárnach chun an chéad Chreat Airgeadais Ilbhliantúil eile a mhúnlú.

Cad é an chéad rud eile a tharlóidh?

Ní mór do na 27 mBallstát an buiséad atá beartaithe a fhormheas d’aon toil anois i gComhairle an Aontais Eorpaigh agus teastaíonn toiliú ó Pharlaimint na hEorpa ina leith freisin. De réir mar a dhéantar dul chun cinn i dtaca leis an gcaibidlíocht, leanfaidh moltaí an Phainéil Saoránach Eorpach de bheith ina bpríomhthagairt chun buiséad a mhúnlú a léiríonn tosaíochtaí shaoránaigh an Aontais.

Tá tuilleadh eolais le fáil i mbileoga eolais an Choimisiúin maidir le buiséad 2028-2034 an Aontais. Tá imeacht aiseolais beartaithe sna míonna amach romhainn chun saoránaigh a chur ar an eolas faoi chur i bhfeidhm a gcuid moltaí.

Amlíne

Reáchtáladh an Painéal Saoránach Eorpach maidir leis an mbuiséad Eorpach nua thar thrí dheireadh seachtaine idir mí an Mhárta agus mí na Bealtaine 2025.

28-30 Márta
Seisiún 1 – an Bhruiséil
- Malartú na chéad smaointe is mó a bhfuil gealladh fúthu don chleachtadh seo dar leis na rannpháirtithe
- Réamhrá ar an mbuiséad nua Eorpach.
  Taifeadtaí: 28 Márta 2025 | 30 Márta 2025
25-27 Aibreán
Seisiún 2 – ar líne
- Athbhreithniú ar Sheisiún 1 agus forbairt smaointe de réir téama agus ábhair.
- An chéad chéim maidir le moltaí a fhorbairt.
  Taifeadtaí: 25 Aibreán 2025 | 27 Aibreán 2025
16-18 Bealtaine
Seisiún clabhsúir – an Bhruiséil
- Teacht ar chonclúidí na ndíospóireachtaí agus na moltaí don Choimisiún Eorpach.
- Míniú ar na chéad chéimeanna eile – an tionchar ar cheapadh beartas.
  Taifeadtaí: 16 Bealtaine 2025 | 18 Bealtaine 2025

An buiséad Eorpach: Cad é atá i gceist?

Sainítear sa bhuiséad fadtéarmach Eorpach méid an bhuiséid agus ar a gcaithfear é ar feadh roinnt blianta. An buiséad fadtéarmach atá ann faoi láthair, is ó 2021 go 2027 a théann sé agus is €1.2 trilliún atá ann, is é sin thart ar 1% de OTI an Aontais. Cuirtear thart ar €800 billiún leis ó NextGenerationEU, ionstraim shealadach chun an téarnamh ó phaindéim COVID-19 a mhaoiniú.

Tá sé léirithe ag an mbuiséad Eorpach go ndéanann sé beart de réir a bhriathair do na saoránaigh. Mar shampla, trí thionscadail agus gníomhaíochtaí a mhaoiniú lena dtacaítear le forbairt shóisialta agus eacnamaíoch réigiúin na hEorpa, trí thacú le feirmeoirí agus le ceantair thuaithe, tríd an gcomhshaol a chosaint agus tríd an athrú aeráide a chomhrac, trí aistriú digiteach ár sochaithe a chur chun cinn, agus trí thacú le taighde agus nuálaíocht. Agus le blianta beaga anuas, tá sé anois ina líne tharrthála againn le linn géarchéimeanna, ó phaindéim COVID-19 go hionradh na Rúise ar an Úcráin, chun tacú lenár neamhspleáchas fuinnimh agus chun tacú leis an Úcráin.